Bilgi Kuramının Temel Kavramları

Bilgi Kuramının Temel Kavramları

Bilgi kuramının temel kavramları; bilgi, suje, obje, doğruluk, gerçeklik, mutlaklık ( saltıklık ), rölativite ( görecelik ) ve temellendirmedir.

Süje; Bilgiye ulaşmak için objeye yönele öznedir.

Obje; Sujenin bilgisini edinmek için yönelmiş olduğu şeydir. Söz gelimi ağaç, göç olgusu, Kurtuluş Savaşı, insan hakları, demokrasi kavramı suje için bir objedir. Bilginin ortaya çıkması için suje ile obje arasındaki ilişki temel şarttır.

Gerçeklik; İnsanın bilme ediminden ( bilinçten ) bağımsız olarak belirli bir zaman ve mekânda var olan her şeydir. Varlığun bir özelliğidir; varoluş tarzıdır. Gerçek, iddianın konusu olan; dış ( nesnel ) dünyada bulunan şeydir. Dış dünyadaki nesnelerin ya da olayların bu varoluş tarzını bilgi kuramı açıklar. Günlük yaşamdaki ” gerçekle ” bilgi kuramının ele aldığı ” gerçek “ farklıdır. Günlük yaşamda gerçek kavramı doğruluk ( hakikat ) kavramıyla karıştırılmakta ve bu iki kavram birbirinin yerine kullanılmaktadır.

Doğruluk ( Hakikat ); Bilginin, bilgisi edinilen ( gerçek varlığa ilişkin ) objeyle tam çakışmasıdır. Doğruluk, zihnin ürettiği önermenin ( yargının ) gerçeklikteki öbjeye, duruma tam olarak uyduğunda ortaya çıkar. Gerçeği yansıtan önerme doğru, yansıtmayan ise yanlıştır. “ İnsan ölümlü değildir. ” önermesi gerçeklikle örtüşmediği için yanlıştır. Doğru, gerçeğe ( gerçekliğe ) uygun olan demektir.

Yine bilgi kuramı kapsamındaki bir diğer kavram çifti ise mutlaklık ve göreliliktir. Mutlaklık; kendinden, kendiliğinden var olan ve kendiliğinden bilinen, değişmeyen hep aynı kalan şeylerin bir nitelemesi olup, görelilik bu niteliklerin tersini içeren bir nitelemedir. Yani, başka bir şeye bağlı olarak var olan ve bilinen, değişebilen şeydir göreli olan.

Temellendirme; İleri sürülen bir sav, bilgi için dayanak, gerekçe bulmaktır. Temellendirmenin basakları; ilgili konuyu derinlemesine, genişlemesine araştırmak, incelemek, çözümlemek ( analiz ), gerekçeleriyle betimlemek.